Czym palić – brykiety
Pali się w kominkach i piecykach przede wszystkim drewnem, to oczywiste. Jednak obok palet z drewnem kominkowym coraz częściej w sprzedaży widzimy brykiety drzewne oraz brykiet z węgla brunatnego. Czy są one alternatywą dla drewna? Dostrzegam dwie grupy korzystających z tych paliw. Pierwsza – to pechowcy, którzy nie zaopatrzyli się na czas w drewno lub im się ten opał wyczerpał. Grupa druga – to świadomi palacze, którzy poznali już zalety brykietów i teraz tylko na tym paliwie polegają całkowicie.
Brykiet drzewny
Każdy rodzaj paliwa ma swoje mocne strony. Bez wątpienia bardzo dużo mają ich również brykiety. Na dodatek Polska jest jednym z większych producentów brykietów w Europie i znaleźć u nas można bardzo szeroką ich gamę.
Brykietowanie to proces, który nadaje drewnu nową strukturę, zagęszcza je do tego stopnia, że różnice w naturalnej gęstości zanikają. Brykiet tej samej wielkości z trocin dębowych ma taką samą wagę jak z trocin sosnowych czy świerkowych. Mało tego, brykiet z trocin iglastych ma wyższą wartość kaloryczną, ponieważ drewno iglaste, niezależnie od lekkiej wagi, tak naprawdę jest bardziej kaloryczne od liściastego. Do tego jeśli porównamy polano i brykiet, to brykiet jest cięższy od drewna.
Brykiety wytwarzane z suchych trocin mogą mieć wilgotność nawet poniżej 7%. Natomiast mokre trociny, przed sprasowaniem, są suszone do 12% wilgotności, a potem w trakcie brykietowania tracą jeszcze parę procent wilgoci. Trociny mają – w porównaniu do polan – miniaturową frakcję o bardzo dużej powierzchni, dzięki czemu schną równomiernie.
W przeciwieństwie do polan, brykiety mogą mieć bardzo dużą różnorodność form. Spotykamy je w formie walca, wielokąta, kostki, a nawet jajka. Jednocześnie posiadają całkowitą powtarzalność kształtu – przy danej formie ich kształt jest zawsze taki sam. Na rynku znaleźć możemy taki, który nam najbardziej odpowiada. Brykiety mogą stać w całkowicie zamkniętym pomieszczeniu, a magazyn brykietów może być zdecydowanie mniejszy niż magazyn drewna.
Jeśli policzymy kaloryczność tony brykietów i tony drewna kominkowego, to okaże się, że drewno kominkowe jest droższe od brykietów. Brykiety mają średnio około 18,5 GJ/tonę, natomiast drewno kominkowe – w zależności od wilgotności – będzie miało od 9 do 14 GJ/tonę. Kupując brykiety, od razu wiemy, ile płacimy za 1 GJ. Kupując drewno, przekonamy się o tym dopiero przy paleniu w kominku.
Rodzaje brykietów drzewnych
W kształcie kostki RUF
Brykiety w kształcie kostki, wprowadzone przez producenta brykieciarek hydraulicznych, firmę RUF, 30 lat temu, świetnie przyjęły się na rynku polskim. Pierwotna i najbardziej popularna do dziś „kostka” brykietu ma wymiary około 15 × 9 × 6,5 cm. Oczywiście od tego czasu pojawiły się także inne wymiary i formy tego brykietu, większe kostki o podwójnej wadze oraz kostki nieregularne, dające się łamać na dwie lub trzy części, tzw. duplex i triplex. Jednak w dalszym ciągu pierwotna forma kostki o umiarkowanej szerokość jest nie do przebicia.
Walec drobny
W Polsce pojawiły się w latach osiemdziesiątych produkowane na prasach znanej kiedyś firmy Wamag i rozwijanych potem przez wielu innych producentów. Produkują one najczęściej tzw. brykiet łamany, czyli o nieregularnej długości. W hydraulicznych prasach długość jego jest jednakowa. Najczęściej brykiet walec o małych średnicach, tzn. do 8,5 cm, jest pakowany przez wsypywanie do worków (tzw. luz). W palenisku kominkowym z drobnego brykietu trudno formuje się stos, a i tak w czasie palenia brykiet często obsypuje się z niego
Walec wielkogabarytowy
Brykiet o średnicy powyżej 8,5 cm, najczęściej 9,5–10 cm, i długości w granicach 25–32 cm. Występują na rynku w dwóch odmianach: z otworem w środku (wersja droższa od pełnej, czeski patent) i pełne bez otworu. Te brykiety o bardzo dużej gęstości (mocno zbite), doceniane są za długotrwałość palenia, stabilność formy w czasie spalania i łatwość załadunku.
O regularnych kształtach typu „Pini Kay”
„Pini Kay”, czasami pisany jako Pini Key, od nazwy nie istniejącej firmy, która wytwarzała jako pierwsza w Europie prasy ślimakowe z przeznaczeniem do produkcji brykietu drzewnego. Tu dominują dwa typy kształtu brykietu, tzw. czterokątny (w przekroju kwadrat) i ośmiokątny (w przekroju ośmiokąt). Najczęściej ten pierwszy ma wysokość boku 5 cm (bywa 5,5), natomiast ośmiokątny ma z reguły wysokość 6,5 cm. Wszystkie mają otwór w środku. Są bardzo mocno zbite i, co charakterystyczne, przypalone po zewnętrznej stronie, co trochę zabezpiecza przed wilgocią. Ze względu na zalety prasowania, stabilności i kształtu, ma on najwyższą cenę na rynku.
Owalny
Ta forma brykietów wytwarzana jest na brykieciarkach walcowych. Bardzo popularny u nas w zastosowaniu do miału z węgla drzewnego. Każdy, kto grillował brykietem z węgla drzewnego, zna jego kształt w formie jajka. Sporadycznie spotyka się również tego typu brykiety z trocin drzew twardych. Stosowany do celów kulinarnych przy grillowaniu, wędzeniu czy pieczeniu.
Zalety brykietów z drewna:
- zdecydowanie wyższa niż samo drewno, w przeliczeniu na objętość, wartość kaloryczna, a do tego wyższa i jednakowa gęstość niezależna od rodzaju użytego drewna;
- brykiety w całej swojej strukturze mają równą wilgotność, znacznie mniejszą od wilgotności drewna kominkowego, podwyższa to ich wartość kaloryczną;
- powtarzalność i duży wybór kształtu;
- łatwość transportu, możliwość magazynowania w mniejszym, zamkniętym pomieszczeniu, porcjowanie w paczkach lub workach, ułatwiające wyjmowanie i dalsze przenoszenie;
- korzystna cena w przeliczeniu na jednostkę energii.
Brykiety z węgla brunatnego
Od czasu do czasu na internetowym forum pojawia się pytanie o możliwość palenia w kominku… węglem typu ekogroszek. Nazwa „eko” jest tutaj zwykłym chwytem marketingowym, ponieważ jest to nadal węgiel ze wszystkimi tego konsekwencjami. Tak więc ekogroszek do kominka w salonie się nie nadaje, a jego miejsce (jeśli już) jest wyłącznie w kotłowni. By jednak temat węgla wyczerpać, należy zauważyć, że jest na rynku pewien węglowy produkt, który można w kominkach stosować – tym produktem jest brykiet z węgla brunatnego.
Dostępne w Polsce brykiety z węgla brunatnego pochodzą w zasadzie od dwóch niemieckich producentów: Leag (do niedawna Vattenfall) – proponującego brykiet pod handlową nazwą Rekord oraz Rheinbraun Brennstoff proponującego brykiet pod nazwą Heizprofi (od 1 lipca 2017 roku przekształca się w Union, powracając do pierwotnej nazwy znanej od 1904 roku; zmiana nazwy wiąże się ze zmianą technologii produkcji, dzięki czemu powstanie produkt o wyższej jakości i nazwie Union). Są to wielkie koncerny wydobywające ogromne ilości węgla brunatnego od dziesiątek lat. Większość węgla trafia do elektrowni i zakładów chemicznych, ale około 5% jest przerabiana w zakładzie uszlachetniającym na wysokogatunkowe brykiety kominkowe. Mają one kształt kostek o różnych rozmiarach. Brykiety spełniają wymagania emisyjne zarówno dla kominków, jak i kotłów grzewczych. Wartość opałowa brykietów Rekord czy Heizprofi jest o kilkadziesiąt procent wyższa od drewna i wynosi około 19 GJ/tonę, a żar utrzymują znacznie dłużej niż w przypadku drewna. Brykiety z węgla brunatnego mają nie tylko wysoką wartość energetyczną, ale też są gotowe do natychmiastowego użycia. Pakowane w poręczne i czyste torby papierowe są też łatwe do transportu i magazynowania. Podobnie jak brykiet drzewny, można je kupić przez 12 miesięcy w roku w sieciach dystrybucyjnych polskich przedstawicieli lub w marketach budowlanych na terenie całej Polski.
Paliwo idealne? Nie zawsze i nie dla każdego. Przede wszystkim należy upewnić się, czy producent naszego pieca czy wkładu kominkowego dopuszcza jako alternatywne paliwo brykiet z węgla brunatnego. Jeżeli tak, to należy zwrócić uwagę na fakt, że brykiet z węgla brunatnego spala się inaczej niż drewno, a nawet inaczej się rozpala! Należy przestrzegać zaleceń, które dostępne są na reklamowych ulotkach czy stronach internetowych, bo spalaniu brykietu z węgla brunatnego bez optymalnego dopływu powietrza towarzyszy charakterystyczny zapach, który może do tego paliwa zniechęcić.
Instrukcja palenia brykietem Union
Zalety brykietu z węgla brunatnego:
- wysoka wartość energetyczna;
- długi czas palenia i „trzymanie” żaru;
- gotowość do użycia (bez konieczności rąbania, piłowania itp.);
- poręczne i czyste opakowanie;
- łatwość magazynowania;
- niewielka ilość popiołu;
- jednakowa wielkość kostek brykietu.
Od niedawna w wielu miastach w Polsce palenie mokrym drewnem to wykroczenie i grozi za nie grzywna. Czym zatem palić? Z pewnością brykiety są ciekawą i dostępną alternatywą drewna.
Lech Kowalewski, www.paliwadrzewne.pl
Magdalena Marszałek,
[email protected]